luns, 30 de novembro de 2015

A Biblioteca Municipal de Ortigueira cumple 20 anos




En 1995, o Libro das Festas de Santa Marta contiña un artigo titulado "Biblioteca habemus", escrito polo farmacéutico Alfredo Torres Pajón, xa falecido, que daba conta da creación pola Consellería de Educación e Cultura dunha biblioteca municipal en Ortigueira.


Adxudicaba o rexistro xunteiro o número 78 á nosa biblioteca, precedido das siglas de NF, indicativas de que o centro aínda "non funciona". Pouco despois comezaría a súa andaina.
Van alá 20 anos!.
Moitos recordarán a súa ubicación inicial, nos baixos da Casa Consistorial ortegana, no claustro conventual, nunha ampla sala hoxe ocupada polas oficinas do Rexistro.
O seu primeiro encargado foi José Franco Casariego. Tras diversos avatares, incluído o traslado á ubicación actual, a directora da biblioteca é María José Vilasánchez Fuciños, que coa colaboración de Mónica Pérez Armada, auxiliar na mesma, compoñen un dúo sempre ao servizo dos usuarios, sexan nenos ou maiores, que se acercan á institución para disfrutar das súas instalacións ou utilizar os servizos que a Bilioteca-Arquivo Histórico ofrece.

A biblioteca leva o nome de Juan Fernández Latorre, o que fora diputado republicano polo distrito de Ortigueira en 1891. A biblioteca hoxe ocupa parte do edificio de bela factura do que fora Escolar de Ortigueira desde 1909 ata os anos 70, e inclúe, desde a súa reforma en decembro de 2004, tamén unha sá para hemeroteca e as instalacións do Arquivo Histórico Municipal, con contidos moi importantes que merecerían unha entrada aparte.




Distribuida en dúas plantas, baixo e primeiro andar, é unha instalación que podemos ensinar con orgullo a calquer visitante de Ortigueira, pois sen dúbida, polas instalacións, pola calidade do persoal, polos fondos que se atesouran, e polas mútiples actividades que se organizan: contacontos, conferencias, presentacións de libros, exposicións, concursos, campañas de animación á lectura...

Descoñecemos se o Concello ou a Biblioteca farán algún acto para conmemorar o XX Aniversario, en todo caso, felicitamos a María José e a Mónica e agradecemos a súa profesionalidade e atención.

mércores, 11 de novembro de 2015

Reimpresión do Nº 2 de TERRAS DO ORTEGAL adicado a Cariño



O número 2 da revista TERRAS DO ORTEGAL está a piques de esgotarse.

Ben sexa pola coñecemento do público da revista, do aumento do número de socios/as da asociación (que reciben a revista co pagamento da cota anual), ou ben polo interese de ter o dossier central da revista adicado aos 27 anos do Concello de Cariño) o resultado é que os exemplares impresos en xullo de 2015 están a piques de esgotarse.
Hai apenas uns poucos exemplares nalgunhas librarías da comarca, polo que a Directiva da asociación ten decidido facer unha reimpresión para poder atender a demanda nos meses que restan ata a saída do número 3, en xullo de 2016.
Para os que aínda non tiveran o oportunidade de ler este número, acompañamos o sumario deste nº 2:

1.     Presentación


2.     Siro López

Retrato artístico-literario de Laureano Álvarez
3.     Diego Cerdán Galera
El linaje Fajardo llevó los símbolos de Ortigueira hasta el Sureste peninsular
4.     Narciso Luaces Pardo

A Devesana, unha escola laica
5.     Manel Bouzamayor

Historia do Camposanto de Santa Marta
6.     Carlos López-Keller
De camiño pola fronteira. Setenta e cinco anos do deslinde municipal da Serra da Capelada.
7.     Francisco Calvín
     
O Ortegal e os fondos europeos
8.     Hixinio Puentes Novo

Secundino Rivera, o pintor do Barqueiro
9.     Francisco Javier Martínez Prieto
Inventario da parroquia de Santa Marta
10.  Manel Bouzamayor
Ortigueira Literaria Dixital: experiencia de 4 anos 2012-2015
11.  Belén Pérez Pérez
Proposta de creación do Parque xeolóxico de Cabo Ortegal
Tema central: CARIÑO
12.  José Luis Armada Castro 
Nacemento do Concello de Cariño




13.  Eliseo Fernández
Sindicalismo e cultura obreira no Cariño da II República
14.  Xose Luís González

Toponimia de Cariño
15.  Lois Armada
O machado figurativo de bronce da praia da Basteira (Cariño): novos datos para unha revisión

16.  Vanessa Trevin
El territorio de Cariño en época romana
17.  Xosé Mª Torres
Fermín Zelada Varela: un cariñés farmacéutico, alcalde de Ferrol e accidental de Santiago

xoves, 22 de outubro de 2015

Visita ao Pazo de Brandariz da asociación TERRAS DO ORTEGAL








O pasado sábado, 26 de setembro, a directiva da asociación TERRAS DO ORTEGAL  visitou o Pazo de Brandariz.

O pazo está ubicado  na parroquia de Luama, nos arredores do núcleo urbán de Ortigueira.
Achegáronse ao fermoso pazo tamén D. Javier Martínez Prieto, párroco de Ortigueira, Carlos Breixo, Cronista Oficial de Ortigueira, e Emma Sandá, directora da Fundación Ortegalia

Todos eles foron recibidos pola propietaria, Josefa Teijeiro Castiñeiras, que permitiu o acceso dun grupo reducido de persoas. Na imaxe podemos vela cos anteriormente citados e con varios directivos da asociación: Manel Bouzamayor, Vanesa Trevín, Xosé María Torres e Rafael Rodríguez Teijeiro (familiar da propietaria e e que mediou nesta visita de carácter semiprivado).
O paseo dentro do pazo foi guiado pola propietaria, que con axilidade xuvenil acompañou ao grupo polos cuidados xardíns, de deseño francés, as árbores centenarias, a capela adicada a San Miguel (cunha talla do farmacéutico e artista Pedro Castiñeiras), o emparrado de orixinal aspecto, e outros puntos de interese dentro da posesión. Incluso permitiu con carácter excepcional acceder ao interior do edificio, onde reside boa parte do ano.

Josefa Teijeiro relatou parte da historia do pazo, complementada en ocasións polo Cronista ortigueirés, Carlos Breixo, xa coñecedor do mesmo e estudoso da linaxe dos Ponce de León, ligados a esta propiedade, e polo párroco, D. Javier Martínez; pero tamén narrou múltiples anécdotas, que se viviron entre os muros da finca; algunhas destas tiveron relación cos dous escritores que ambientaron novelas no pazo: Elena Quiroga con «Viento del Norte»  (premio Nadal  1950), e Alberto Insúa con «El triunfo» (1909), un autor máis coñecido por «El negro que tenía el alma blanca»  (1922), traducida a varios idiomas e levada ao cinema en tres ocasións.
Unha visita, nun dia de outono espléndido, que TERRAS DO ORTEGAL pretende repetir, xa cun carácter público, noutros lugares próximamente.

(Publicado en La Voz de Ortigueira, nº 5.180, de 16 outubro 2015)




luns, 19 de outubro de 2015

Carlos Breixo reivindica o paso do Camiño de Santiago polo Ortegal



Nunha charla celebrada o pasado venres, 16 de outubro na Casa da Cultura da Abarqueira (Cerdido), o historiador Carlos Breixo reivindicou o paso do Camiño de Santiago polas terras o Ortegal e da Mariña occidental.

O investigador e Cronista Oficial de Ortigueira, que foi presentado por Cándido Prieto, Concelleiro de Facenda e Turismo de Cerdido, laiouse de que por algunha razón escura, cando se difundiu o fenómeno “xacobeo”, nos anos 90 do pasado século e nos primeiros anos deste, a Xunta de Galicia oficializou que o camiño norte francés, tralo paso por País Vasco, Cantabria e Asturias, entraba en Galicia por Ribadeo, onde pouco despois, nunha reviravolta extraña doblaba ata Mondoñedo e Vilalba, esquecendo –sen que os gobernantes da nosa zona fixeran nada- a nosa comarca.
Isto motivou que moitos investimentos e recursos económicos destinados á conservación dos camiños, execución de albergues, realización de guías, rotulación de camiños rurais, etc. fuxisen para outras zonas sen máis méritos que a nosa.
Carlos achegou na disertación documentos fehacientes como escritos e mapas; un exemplo foi unha acta do Concello de Ortigueira de 1692 –conservada no Arquivo Municipal de Ortigueira- que documenta o paso do “camino francés” (sic) a Santiago polas nosas estradas; achegou outros datos para reafirmar a súa posición, como publicacións do Cronista Oficial de Cedeira, Rafel Usero, e doutros investigadores.
Ao tempo, sen fuxir de polémicas, tachou de invento o chamado “Camiño Inglés” , suposta ruta entre Ferrol e Compostela, que nunca existiu.
Finalmente, alentou aos concellos da comarca –no acto estaban presentes entre o públicoos alcaldes de Cerdido e Cariño- e da Mariña occidental lucense, a facer esforzos comúns para reivindicar o que nos corresponde

sábado, 10 de outubro de 2015

Gravación de programa cultural da TVG en Ortigueira



O programa cultural RELANZOS, da TVG, desprazou un equipo de gravación esta semana a Ortigueira, para efectuar diversas entrevistas.
RELANZOS, que difunde a actividade cultural que se realiza nas vilas galegas está a gravar por todo o norte de Galicia (Viveiro, Mondoñedo, Ortigueira...), centrando a súa atención en aspectos culturais de diverso tipo.
O programa ten un formato no que unha persoa da vila fai de conductora, que se reune e fala con outras persoas. En Ortigueira a persoa elexida para ese papel de presentadora foi a arqueóloga Vanesa Trevín, directiva da asociación TERRAS DO ORTEGAL, editora da revista de igual nome, e que na actualidade é concelleria de Patrimonio e Paisaxismo.
O programa entrevistou a varias persoas do mundo da cultura local:
- D. Xavier Martínez Prieto, parroco da vila, sobre os valores da igrexa do ex-convento de Dominicos.
- Narciso Luaces, sobre o seu meritorio Museo Etnográfico de Meixido.
- Mari Carmen Fojo, directora do semanario LA VOZ DE ORTIGUEIRA, próximo a cumprir o centenario.
- Bernardo Penabade, profesor de Galego en Burela, sobre diversos temas culturais
- Xosé María Torres, farmacéutico, sobre os usos terapéuticos e alimentarios das ortigas e do libro do seu pai, Alfredo Torres, "Las Ortigas", editado hai anos.
O programa será emitido seguramente a partir do mes de febreiro, xa no ano  2016.

xoves, 24 de setembro de 2015

Éxito da presentación de TERRAS DO ORTEGAL en Mañón






O pasado sábado, 12 de setembro, tivo lugar no Barqueiro, no Salón de Actos da Casa do concello, a presentación do segundo número da revista TERRAS DO ORTEGAL.

 A organización correu a cargo da asociación NORDÉS, que ven organizando con regularidade  diferentes eventos de carácter sociocultural con notable éxito de participación. A presidenta deste colectivo, Leticia Breijo, graduada en Historia pola USC, presentou aos  participantes na mesa redonda: Bernardo Penabade, membro de Nordés, profesor no IES Perdouro de Burela e activista cultural da zona; Hixinio Puentes, escritor e investigador da historia de Mañón e da comarca, e Xosé María Torres, farmacéutico e presidente da asociación TERRAS DO ORTEGAL, editora da revista.
Bernardo fixo un canto ao interese da revista,  que ten como tema central ao concello de Cariño, ao que se lle dedican 6 dos 16 artigos cos que conta o número; todo iso sempre coas palabras afectuosas e de alento que acostuma a pronunciar, salientando a sua satisfacción pola saída deste segundo número, un chanzo máis para chegar aos 25 que considera que debe ter como mínimo una revista deste tipo. Destacou que neste número colaboraban 4 autores das terras do Sor (Mañón e Vicedo), una boa fornada para uns concellos pequenos.
Pola sua parte, Hixinio Puente, calificado por Penabade como Cronista de Mañón (non Cronista Oficial do Concello, que non o é, a pesares da proposta en tal sentido presentada en febreiro deste ano 2015 no Concello mañonés, pendente de resolver) ponderou a importancia dunha revista deste tipo na comarca, salientando que é a “curiosidade” a que move a moitos investigadores a interesarse por un determinado tema - e que permite fixar por escrito sucesos, persoaxes e outros datos que permiten rescatar do esquecemento a historia dunha zona.
Hixinio revelou que está a traballar na historia de Mañón, que comezará seguramente coa publicación dun traballo sobre a parroquia de Mogor, á que pertence O Barqueiro, capitalidade municipal; relatou asimesmo varias anécdotas en relación con Secundino Rivera, o pintor do Barqueiro falecido en 2013 e do que era amigo, e sobre o que escribeu unha pequena biografía neste número da revista, un artigo moi oportuno dada a homaxe que se lle tributou o pasado 29 de agosto en Mañón ao pintor.
Finalmente, Xosé María Torres, agradeceu a Nordés a oportunidade para difundir a revista, e salientou que incluso sen subvención oficiais e en época de crise é posible sacar adiante unha revista se hai colaboración por parte dos autores e dos colectivos culturais da zona. Avanzou varios proxectos da asociación TERRAS DO ORTEGAL  e informou que xa se está a traballar no número 3 da revista, a publicar en xullo de 2016 e que terá  como tema central a Idade Media no Ortegal, ademáis de artigos de temática variada que son un sinal de identidade da revista.

(Publicado en La Voz de Ortigueira, nº 5.176, do venres, 18 de setembro de 2015)

mércores, 9 de setembro de 2015

Presentación en Mañón da revista TERRAS DO ORTEGAL



Opróximo sábado, 12 de setembro ás 18.30 h,  terá lugar no Barqueiro (Mañón) a presentación do segundo número da revista TERRAS DO ORTEGAL.

O evento terá lugar no Salón de Actos da casa do Concello, na planta baixa do mesmo

A organización corre a cargo da asociación NORDÉS, a quen agradecemos unha vez máis a sua colaboración.
A revista iniciou o seu camiñar co número 1, en 2014, e este segundo número de 2015, que representa a continuidade do proxecto ten as seguintes características:
- 16 artigos e 205 páxinas, o que supera ao primeiro número, que acadaba 14 artigos e 180 páxinas
- Un dossier central, con 6 artigos, adicado ao concello de Cariño, que leva xa 27 anos de existencia.
- Un nivel de calidade alto, que é recoñecido por especialista na materia

O carácter semimonográfico preténdese manter para os seguintes número; o dossier poderá ser territorial, ou ben temático (a pesca no Ortegal, as construccións populares, a arquitectura relixiosa, etc.), pero sempre cunha mirada comarcal, refrendando o que indica o título da revista.

O prezo deste número é de 12 €. 



mércores, 19 de agosto de 2015

Convocatoria de Asemblea Xeral da asociación TERRAS DO ORTEGAL






Por medio desta entrada, facemos un chamamento de convocatoria para a Asemblea Xeral 2015 da Asociación TERRAS DO ORTEGAL, editora da revista de igual nome, que se desenvolverá no día, hora e lugar seguintes:
- Día: 11 de setembro, venres
- Hora: 19.00 (sete da tarde)
- Lugar: Cafetería do Centro de Visitantes. Malecón de Ortigueira, s/n.

A asemblea terá a seguinte orde do día:
1. Información da directiva
2. Aprobación, se procede, da liquidación do orzamento de ingresos e gastos 2014.
3. Plan de actuación para 2015
4. Aprobación, se procede, do orzamento de ingresos e gastos 2015.
5. Rogos e preguntas

Na reunión daráse conta das actividades realizadas, a saída do nº 2 da revista, que se entregará aosás socios/as que non a teñan recibido, etc.
En Ortigueira, a 19 de agosto de 2015.

NB: calquer asuunto ou proposta para incluir na orde do día pode facerse chegar a calquer mnembro da directiva


Asinado: Xosé Mª Torres Bouza, presidente da Asociación TERRAS DO ORTEGAL




martes, 11 de agosto de 2015

Saída do Nº 2º da revista Terras do Ortegal





Xa está na rúa o número 2 da revista TERRAS DO ORTEGAL, que se presentará nestes días:

- Cariño: martes, 11 agosto, ás 20.30 h, na sala da planta baixa do Concello de Cariño.
- Ortigueira: xoves, 13 agosto, ás 20.30 h, no salón de actos da Fundación Ortegalia de Ortigueira.

Agora en 2015, escollemos un tema central para a revista, que é o concello de Cariño, do que tratan 6 dos 16 artigos que compoñen este número.
Ademáis dunha chamativa portada, obra do fotógrafo Álvaro F. Polo, a revista conta con colaboracións do artista gráfico Siro sobre Laureano Álvarez, de Diego Cerdán sobre a linaxe dos Fajardo, de Narciso Luaces sobre A Devesana, de Manel Bouzamaior sobre o cemiterio de Santa Marta, de Carlos López-Keller sobre o deslinde Ortigueira-Cedeira.
Tamén colabora Francisco Calvín sobre o uso dos Fondos Europeos na comarca do Ortegal, Hixinio Puentes sobre o pintor Secundino Rivera, o párroco Javier Martínez Prieto transcribindo dous inventarios da sua nova parroquia de Santa Marta.
Manel Bouzamaior dobla a sua participación na revista, cunha reseña sobre Ortigueira Luiteraria Dixital, e Belén Pérez fala do proxecto de creación de Parque Xeolóxico do Ortegal.
Xa no tema central da revista, José Luis Armada, primeiro alcalde de Cariño, fala do proceso de segregación do concello, Eliseo Fernández do sindicalismo obreiro nese porto; Xosé Luis González diserta sobre a toponimia do concello, mentras que Vanesa Trevin con dous colegas fai algun has calas sobre os restos roamanos do actual territorio do concello cariñés.
Finalmente Lois Armada apunta novos datos sobre un dos tesouros arqueolóxicos da comarca, o machado da praia da Basteira, e Xosé Mª Torres escribe sobre Fermín Zelada Varela, cariñés de nacemento e alcalde de Ferrol e de Santiago (accidental).
Todo cunha revisión lingüística desinteresada a cargo de Bernardo Penabade.

venres, 19 de xuño de 2015

La Voz de Ortigueira cumpre 99 anos







La Voz de Ortigueira, a popular "berza", ven de cumprir o pasado 4 de xuño, 99 anos desde a súa aparición no xa lonxano ano 1916, 

Eran aqueles tempos de esplendor -e de emigración americana- en Ortigueira e coas fábricas de Cariño traballando sen descanso para os exércitos europeos inmersos na chamada "Gran Guerra".
Naquel tempo contaba Ortigueira cun taller de imprenta que xa levaba máis de 20 anos de funcionamento, e nese momento propiedade do empresario Jesús Fojo Díaz.
Xa saíran varias publicacións daquel taller, pero en 1916 decidiu sacar o seu propio periódico semanal, que titulou "La Voz de Ortigueira".
En 1965 colleu o relevo como director o seu fillo, David Fojo -a quen vemos na imaxe- aínda que xa levaba tempo traballando no semanario e posiblemente sendo o director na sombra, dada a idade avanzada do seu pai.



En 1995 collería o relevo como directora  María del Carmen Fojo Bouza, filla de David, nun ciclo que este ano -pasiño a pasiño- cumpre 20 anos.
Como citaba ao principio, neste 99 aniversario hai que mirar para o futuro,non para o pasado, e pensar no que pode dar a Ortigueira e a sua comarca un medio semanal impreso. Hai quen o considerará un medio obsoleto, impropio dos tempos modernos, outros simplemente o desprezarán por razóns diferentes, pero hai moita xente que considera que pode ter algún valor neste mundo dixital de principios do século XXI, se é quen de cumprir o obxectivo principal dun periódico: servir de información e de comunicación para os seus lectores.
Queda un ano para chegar ao Centenario. Sería bó que aquelas persoas dispostas, con ideas e capacidade, se puxeran á obra para organizar un evento que de lustre a toda a historia que ten detrás La Voz de Ortigueira e que ao tempo ilumine o camiño para o futuro que -agardamos- terá a popular "berza".


mércores, 27 de maio de 2015

Presentación de TERRAS DO ORTEGAL no Ateneo de Ferrol




O pasado mércores, 20 de maio, realizouse no Ateneo de Ferrol unha mesa redonda de presentación de varias revistas locais; entre elas, Columba, editada pola asociación de igual nome de Covas, unha parroquia ferrolá, Hume, editada pola asociación que leva igual nome, de As Pontes de García Rodríguez, e a nosa revista, Terras do Ortegal.

A xornada de encontro destas revistas, todas de formato libro e frecuencia anual, foi proposta polo director do Ateneo, Eliseo Fernández, como continuación da xornada que tivera lugar en marzo, na que se presentaron outras revistas culturais: Murguía, de ámbito galego, Cátedra, de Pontedeume, e a Revista de Neda.
No acto en sí, como pode verse na fotografía que acompañamos, estiveron presentes -dedereita a esquerda- José López Hermida, de Columba, Antonio Castro, de Hume, Eliseo Fernández, e Xosé María Torres, de Terras do Ortegal, se ben estaba tamén presente Manel Bouzamaior, vicepresidente da nosa asociación.
Ademáis de presentar as respectivas revistas, de como xurdiron, os temas que tratan (en xeral do ámbito sociocultural-histórico, pero sempre nun sentido amplo), e a regularidade da sua aparicion, o acto serviu de intercambio sobre as respectivas experiencias.
Columba, a máis veterana, leva xa 15 anos, Hume, leva xa 7 números e Terras doOrtegal vai sacar proximamente o seu número 2.

Para rematar esta entrada, dicir que o número 2 de Teras do Ortegal está actualmente en preparación, agardando que se poda presentar a primeiros do mes de xullo. O exemplar deste ano conta cun bon feixe de artigos que agardamos sexan de interese para os hbaitantes da comarca, pero salientamos que o tema central da revista, con 5-6 artigos específicos, estará adicado ao Concello de Cariño, que cumprirá proximamente 27 anos de existencia.


luns, 11 de maio de 2015

TOMA DE POSESIÓN DE CARLOS BREIXO, NOVO CRONISTA OFICIAL DE ORTIGUEIRA

por Manel Bouzamayor 

Desde o día 4 de abril temos novo cronista oficial no concello de Ortigueira. O acto de investidura supuraba emoción por todos os recunchos.

As primeiras palabras foron postas en boca do Alcalde, Rafael Girón, que non dubidou en expoñer as razóns que decidiron que o homenaxeado, por unanimidade no Pleno, fora elixido para ocupar o posto que levaba baleiro case que un cuarto de século.

Por riba  de todas elas subliñou o seu apoio desinteresado, ó longo destes anos, sempre que os seus coñecementos eran requeridos en eventos onde a nosa historia tiña un papel principal e, por suposto, a necesidade de revitalizar e poñer ó día  a crónica local.
O profesor Vicente Peña, amigo dende a infancia, en San Claudio, do home que ven a ocupar este posto honorífico, fixo un percorrido pola vida do mesmo dende a súa infancia, cando os xogos dos nenos pasan por ser a mellor aprendizaxe. Era doado albiscar como as palabras, con sincero sentimento, de Vicente, eran quen de poñer pinceladas de emoción na faciana do noso novo cronista; acenos cheos de sinceridade e produto de anos adicados a unha afección agochada: a historia da nosa comarca do Ortegal.
Chegoulle a quenda á persoa que viña sendo o epicentro da xuntanza: Carlos Breixo. Despois de rememorar os anos duros da emigración dos seu pais en Francia e os anos adicados tanto ós estudios primarios  coma os da formación profesional, os acenos máis alegres, e tamén máis sentidos, ían amosando cando contaba as súas relacións con Federico Maciñeira Teijeiro e Rafael Usero; recordou coma os cartafols do primeiro e as primeiras visitas ós diferentes arquivos da man do segundo conseguiron agromar a súa verdadeira afección que non dubidou en desenrolala ó través da asociación cultural Arrós; a cal, sen dúbida, foi a que fixo que o seu nome comezase a dar os primeiros pasos para ficar gravado na memoria da nosa historia.
 Quixo deixar unhas palabras para Alfonso X, pois foi o rei que dotou á nosa vila da carta foral ou “Foro de Benavente” e cuxo pasamento aconteceu, cousas de trasnos, un 4 de abril de fai 731 anos. Por suposto, adicou unhas palabras ós seus antecesores no cargo: Federico Maciñeira, Julio Dávila e Laureano Alvarez. A meticulosidade de Maciñeira e Dávila nos seus traballos e no estudio das fontes que utilizaron, así como o amor á terra e a coidada literatura de Laureano Alvarez fan deles, aínda hoxe, un lugar de culto para os estudosos da nosa terra.
Teño que engadir unha virtude máis do noso flamante cronista que fun quen de percibir en todos os faladoiros, xuntanzas ou charlas nas que tiven a oportunidade de participar. Estou  a falar da capacidade que ten para transmitir o que está a contar, de facernos partícipes dos seus estudios e investigacións, pois as emocións que libera con cada palabra levan o contaxio consigo; é, en definitiva, un contador de historias. Tamén o recalcou na súa intervención cando quixo dar a mellor definición dun cronista da historia: acudindo ó dicionario  pódese ler que a historia non é máis que a narración verídica de feitos ocorridos no pasado…
Noraboa ó novo cronista, pois xa temos, sen dúbida, unha inestimable pluma que deixará a historia da nosa comarca gravada en letras de ouro, así como un bo comezo para conservar o noso patrimonio doutro xeito; e parabéns ó concello por escoller, tamén sen dúbida, á persoa máis indicada para levar a cabo o que ten encomendado este posto.                                                                                                               

Artigo publicado no semanario La Voz de Ortigueira o pasado 10 de abril de 2015)

martes, 5 de maio de 2015

Presentación de Terras do Ortegal no Ateneo de Ferrol



O próximo dia 20 de maio, mércores, ás 7.30 da tarde, presentaremos a nosa revista, Terras do Ortegal, co seu número 1, no Ateneo de Ferrol, que nos trasladou a sua invitación hai xa varias semanas.

A presentación está enmarcada nunha mesa de presentación de revistas locais xunto coa revista Hume, de As Pontes, e a revista Columba, de Covas (Ferrol). Trátase da continuación doutra xornada desenvolvida no mes de marzo na que se presentaron outras revistas do ámbito histórico cultural da bisbarra, como a revista Cátedra (Pontedeume) e a Revista de Neda, así como a revista Murguía, de ámbito galego
faremos a presentación do número 1, de 2014, aínda vixente mentras seguimos preparando o número 2, que sairá nuns poucos meses).
Agardamos que os ferrolanos e a xente da nosa comarca (Cariño, Cedeira, Cerdido, Ortigueira e Mañón) que residan en Ferrol poidan asistir á presentación.

martes, 21 de abril de 2015

Un título merecido. Carlos Breixo, Cronista Oficial de Ortigueira


Por Xosé Mª Torres

O pasado 11 de marzo o pleno da corporación municipal de Ortigueira aprobaba por unanimidade a proposta do Alcalde, Rafael Girón, de nomear Cronista Oficial a Carlos Breixo, veciño da parroquia ortigueiresa de San Claudio, e investigador e historiador de longo recorrido.

Un título, unha distinción merecida; sen negunha dúbida! Vaia por diante o meu aplauso.
Pode sorprender que a designación sexa feita cando o mandato da corporación municipal está a punto de rematar; con todo, trátase dunha proposta solemne que pon un broche de ouro aos últimos avatares culturais desenvoltos en Ortigueira.
Así, no ámbito público contamos con iniciativas como Ortigueira Literaria Dixital (xa na sua cuarta edición con este ano 2015 adicado a Narciso Luaces), o traballo continuado da fundación Ortegalia e da renovada Biblioteca-Arquivo municipal –orgullos para o noso municipio- que se completan con  iniciativas privadas xa coñecidas do ámbito musical, artístico e cultural tanto nas parroquias como na capitalidade municipal -que non vou citar para ser a lista moi ampla- e reforzadas no pasado ano coa aparición da asociación Galioart e da asociación editora da revista Terras do Ortegal.
O nomeamento, o título, é una honra para quen o recibe, pero tamén é certo que o prestixio da persoa elexida é unha luz que ilumina é entidade que fai a proposta; realizada por certo, nun pleno ordinario da corporación, celebrado a unha hora matinal que non permitiu a asistencia de persoas interesadas. Por iso, con bon criterio, a presentación do novo Cronista farase nun acto público, que terá lugar o próximo sábado, 4 de abril, ás 12 da mañá, no teatro de Beneficencia, cunha laudatio a cargo do profesor Vicente Peña Saavedra. Un sábado, por certo, que no calendario relixioso é calificado de “sábado de gloria”, unha fermosa e moi acaída coincidencia!
Que é un Cronista Oficial?
É un cargo honorífico, desempeñado a título gratuito e con carácter vitalicio. Soe requerirse que a persoa elexida teña, entre outros méritos: formación académica,  coñecemento da historia e cultura xeral e da zona, capacidade divulgativa, independencia, prestixio, adicación plena e paixón polo seu labor; todas elas  forman parte –ou están en vías de estalo- da traxectoria vital de Carlos Breixo, dito sea para tranquilidade de puristas e silenzo de aflixidos, que de todo hai na viña do Señor.
Non é o momento de enumerar os méritos, traballos, publicacións e investigacións emprendidas polo xa novo Cronista Oficial, pero si de indicar que en nada desmerece aos ilustres orteganos que foron  antecesores no cargo, como Federico Maciñeira, Julio Dávila ou Laureano Álvarez.
É un cargo frecuente? Vai por zonas: en Galicia as grandes ciudades contan case todas con esta figura, e tamén son moitas as vilas grandes ou de tamaño medio que inclúen no seu escalafón a este cargo. Na nosa contorna Viveiro ten como Cronista Oficial a Carlos Nuevo Cal, e Cedeira a Rafael Usero, mentras que Cariño, Cerdido e Mañón carecen desta figura, se ben neste último concello hai una proposta enriba da mesa.
Que competencias ten? Desde o noso punto de vista, non debería ser un cargo valeiro, feito a título de inventario. Debe ter un rango no protocolo municipal, acceso preferente aos medios do municipio, a obriga de ser consultado ante propostas no seu ámbito,  e dereito a lucir a medalla ou símbolo que o identifique como tal.
Pero tamén debe comportar obrigas para o concello, como dotar dun pequeno fondo anual a disposición do cronista para traballos e investigacións, poder asistir a congresos, representar a Ortigueira ante institucións, e incluso contar cun despacho propio  onde traballar e consultar fondos municipais e recibir a quen desexe.
Pola parte do Cronista, tamén debe existir a obriga de estar ao servizo do concello e da comunidade, con especial atención ao mundo educativo ortegano, un precepto  que sabemos innecesario dada a profesión de docente e a calidade humana que ten o xa novo Cronista.
Finalizamos reiterando o aplauso ao Concello pola iniciativa e dando os máis expresivos parabéns a Carlos Breixo. Tamén é o momento de lembrar que o traballo calado de sábados e domingos, de viaxes  a bibliotecas e arquivos, a participacións en charlas e actos culturais impide moitas horas de convivencia familiar, polo que tamén é o momento de agradecer á sua familia, en especial á súa muller e os dous fillos, pola comprensión e apoio durante anos ao labor do noso ilustre amigo.

(Artigo publicado no semanario La Voz de Ortigueira o pasado 3 de abril de 2015. Os parágrafos en cursiva non foron publicados por razóns de espazo)

sábado, 4 de abril de 2015

Acto de nomeamento do Novo Cronista Oficial




Hoxe sábado, 4 de abril foi en Ortigueira un día para a historia.
O historiador Carlos Breixo recibiu o título de Cronista Oficial de Ortigueira, un posto que tuvo como ilustres antecesores a Federico Maciñeira, Julio Maciñeira e Laureano Álvarez.

O Teatro de Beneficencia acolleu o acto, no que interviron o alcalde, Rafael Girón, o profesor Vicente Peña, e o xa Novo Cronista Oficial, Carlos Breixo.
O Alcalde dixo unas breves palabras, relatando a orixe da proposta, que contou coa participación da concelleira de Cultura, Mari Cruz Sabio, ausente do acto por razóns familiares. A continuación o profesor Vicente Peña, amigo, paisano e compañeiro de escola en San Claudio, fixo a laudatio do novo cronista; a súa intervención foi longa, dictada con mestría na arte da retórica e da oratoria, e tamén con sentimento, o que provocou momentos emotivos no persoa de Carlos Breixo.

Peña fixo un percorrido pola  traxectoria persoal e de estudos d Breixo, suxerindo novos desafíos académicos para o futuro.
A intervención de Carlos Breixo, preparada e por escrito como as dúas anteriores, tivo que ser modificada para agradecer a presenza de persoalidades, entre outras, como os Cronistas de Viveiro e Cedeira Carlos Nuevo Cal e Rafael Usero, da alcaldesa de Cerdido (onde estaban os alcaldes de Mañón, Cerdido, Cedeira e Cariño?), o xefe territorial de Educación, e compañeiros do instituto de Cedeira, e amigos de toda a contorna, como os da revista Hume de As Pontes.
A continuación tivo lugar  a imposición polo alcalde da Medalla identifícate ao Cronista, a quen lle foi entregada asimesmo un cadro coa acta do nomeamento polo Pleno da corporación. Rematou o emotivo acto coa intervención dun reducido grupo musical de música folk (un gaiteiro e dúas percusionistas) que tocaron dúas piezas entre os aplausos xenerosos do público asistente.

xoves, 26 de marzo de 2015

O acto de entrega do título de Cronista Oficial de Ortigueira será o 4 de abril



Foto Xosé Cheda




O Teatro de Beneficencia ortegano acollerá o próximo 4 de abril o acto público de entrega do título de Cronista Oficial de Ortigueira ao investigador e historiador Xosé Carlos Breixo Rodríguez.


A proposta de novo Cronista Oficial foi aprobada por unanimidade da corporación en pleno o pasado 11 de marzo, a proposta do Alcalde, Rafael Girón.
Carlos Breixo, natural e veciño da parroquia de San Claudio, sucede así a ilustres ortigueireses como Federico Maciñeira, Julio Dávila ou Laureano Álvarez.
A laudatio do novo Cronista Oficial será efectuada polo profesor Vicente Peña Saavedra, tamén natural de San Claudio.
Agardamos que o acto conte coa solemnidade e asistencia que merece, e que o Concello manifeste un compromiso claro de dotar a esta figura, honorífica, gratuita e vitalicia, de recursos para poder levar a cabo o seu traballo de modo digno e eficaz.






martes, 17 de marzo de 2015

Tertulia con Hixinio Puentes




O pasado sábado 7 de marzo, iniciamos o noso ciclo de tertulias coa participación de Hixinio Puentes Novo, recentemente proposto para ser Cronista Oficial do Concello de Mañón, se ben a proposta está en estudio. 

A traxectoria investigadora de Hixinio, vense centrando sobre todo na historia dos naufraxios ocorridos na Comarca do Ortegal, que se concentra en tres obras básicas: Os Naufraxios da Galicia Norte, en dous volumes, editados por Edicións Lea, en Santiago de Compostela, no ano 2003 e no 2005 respectivamente, e A Galerna de 1961, sobre un intenso temporal que asolou  con forza a localidade de Cariño.

 Foron obxecto de exposición nesta tertulia, algúns dos naufraxios ocorridos entre finais do século XIX ata os anos 90 do século XX. Despois dunha contextualización sobre as características da ría, e os elementos climáticos que a afectan,  Hixinio foi comentando algúns dos naufraxios máis salientables, para rematar con unha ronda de preguntas. 

 O acto foi presentado por Manel Bouzamaior, e comezou coa contextualización do tema por parte de Francisco Calvín, ambos membros da directiva da Revista Terras do Ortegal.

Queremos dar as grazas a todos cantos participastes desta tertulia, e a todos os asistentes á mesma. Agardamos o mesmo éxito para as seguintes. 

xoves, 5 de marzo de 2015

Ciclo de tertulias de TERRAS DO ORTEGAL










A asociación Terras do Ortegal, que edita a revista de igual nome, quere aumentar as súa presenza ao longo do ano, para que a edición da revista non sexa a única actividade.

Daquela, a nova directiva elixida na asemblea xeral celebrada o pasado 10 de outubro de 2014 decidiu emprender varias iniciativas que se irán anunciando progresivamente.

A primeira delas, ademáis de relanzar esta propia páxina web, é a programación dun ciclo de tertulias de temática cultural e social, a cargo de persoas de interese. A primeira persoa invitada é Hixinio Puentes Novo, mestre, escritor e investigador de Mañón, que falará das súas investigacións sobre asuntos históricos da Comarca.
O acto terá lugar este sábado, 7 de marzo, ás 8 da tarde nos locais da Sociedade Nuevo Club, de Ortigueira, á que agradecemos a colaboración para a celebración do evento. A entrada é libre.

Nado no Porto do Barqueiro en 1952, Hixinio Puentes é mestre e investigador da historia do seu concello. Autor de diversos estudos relacionados co mundo do mar como Os naufraxios da Galicia do Norte. Provincia marítima de Ferrol, vol. I (2003) e volume II (2004) e La Galerna de 1961 (2005).
Como narrador publicou varias novelas, que recibiron diferentes premios: O bandido Casanova (2000), Aguillóns de Ortegal (2005),  Monbars o Exterminador (2008),  A do 21(2010) e Winnipeg (Xerais, 2013). En 1999 acadou o accésit do Premio  de Xornalismo David Fojo en La Voz de Ortigueira.
O seu curriculum detallado pode verse aquí