venres, 14 de xullo de 2023

Presentación do nº 15 da revista Hume nas Pontes. Éxito de asistencia para unha revista consolidada

Portada da nova revista Hume,
co farmacéutico ortigueirés
Marcial Lens á dereita



Acudir a As Pontes, á presentación dun novo número 
da revista Hume, neste caso o 15,  é xa un rito anual para Terras do Ortegal. Hai que lembrar que a idea da nosa revista naceu en 2013, e materializouse co nº 1 en 2014, tras acudir varias veces ás presentacións que facía Hume nas Pontes.

O evento tivo lugar o pasado 6 de xullo na Casa Dopeso, un dos auditorios, modernos e amplos, cos que conta a localidade pontesa, que practicamente se encheu coas máis de 170 persoas interesadas pola cultura e a historia, nas súas máis variadas formas, que conforman os artigos da revista.

Abreu o acto a nova concelleira de Cultura das Pontes, Lorena Tenreiro Blanco, e a continuación Manuel Souto, director da publicación e presidente de Hume, foi presentando aos diferentes autores, que tiveron alocucións de extension diversa.

Comezou Ángel Arcay, historiador betanceiro que presentou un traballo sobre “Mulleres espontáneas. Fraxilidade humana e cópula carnal nas comarcas do Eume e Ferrol (s. XVIII e XIX)”, que mereceu o Premio de Investigación Hume en 2021. O das mulleres espontáneas —mulleres solteiras que acudían a un notario para dar conta do seu embarazo para legalizar a súa situación e defender a súa honra— é unha figura apenas coñecida polo gran público, que con traballos como este vai camiño de ser ben comprendido. Arcay é o actual director do Museo das Mariñas e tamén novo director do Anuario Brigantino, editado polo concello de Betanzos, a revista de estudos locais decana de Galicia.

Equipo directivo de HUME, con Nieves Seijo,
segunda pola dereita, recén falecida,
e con Manuel Souto, no centro,
presidente da asociación



Javier Barcón, de indudable ascendencia ortegana polo seu apelido, pero veciño das Pontes, presentou o traballo “Intervencionismo e reforestación nos montes das Pontes”, que merecera o 2º premio da convocatoria de 2021, un traballo de moito interese para a comarca do ortegal, polas similitudes con que se fixo a reforestación no franquismo na nosa zona.

Un momento do acto
Unha das intervención máis seguidas foi a de Carlos Romero, que investigou a historia da súa familia nos tres últimos séculos co traballo “A casa de Benito de Marraxón de Arriba (As Pontes). A súa historia a través dos documentos”, que conseguiu, na súa longa intervencións, a base de anécdotas e descricións amenas concitar o interese do público, no que estaba presente un numeroso grupo de persoas das diversas ramas familiares descendentes da casa familiar.


Tamén interveu o noso compañeiro de Terras do Ortegal, Xosé María Torres, que se estreaba como autor na revista Hume cun traballo sobre “Marcial Lens Pita (1877-1951, farmacéutico e secretario municipal, figura chave nas Pontes do primeiro terzo do século XX”. Torres lembrou que coñecera a revista Hume hai máis de 10 anos, cando foi invitado por Carlos Breixo, actual Cronista Oficial de Ortigueira, a acompañalo en 2010 á presentación dun número da revista en que colaboraba. E así o fixo en varias ocasións, o que deu lugar, en boa medida, como se indica ao principio, ao nacemento de Terras do Ortegal. Carlos Breixo, de feito, é o colaborador máis asiduo de Hume, pois dos 15 números editados colaborou en case todos, excepto no actual e nalgún outro do pasado.



A farmacia de Marcial Lens,

segunda casa pola dereita. Entrada nas Pontes desde Vilalba, actual avenida de Galicia. Ano 1912




Volvendo a Torres, este indicou que Marcial Lens, nacido en Ortigueira en 1877, foi o primeiro boticario que houbo nas Pontes, onde estableceu a súa farmacia en 1904 na actual avenida de Galicia. Ata entón As Pontes carecía deste establecemento, fundamental para complementar a aisstencia sanitaria que facían os médicos da localidade, que apenas tiña 1.000 habitantes naquela altura, e 5.000 en todo o concello. Xa despois, en 1908, Julio Yllade estableceu outra farmacia na actual praza do Hospital, fundando unha saga familiar farmacéutica que chegou ata hoxe. Torres relatou que Marcial Lens acadou por oposición, en 1917, a praza de Secretario municipal do concello das Pontes, unha figura moi importante na época. Pero tivo tamén unha importancia social salientable como home de cultura, conferenciante, e sobre todo no ámbito da música, dirixindo coros e agrupacións musicais durante máis de tres décadas na localidade pontesa.

Profesores e alumnos da Academia Santa Marta, en Ortigueira (Ca. 1938).
Marcial Lens Pita no centro, de traxe cruzado,
ao lado de Jesús Márquez Cortiñas, director da Academia.
Á dereita, con gafas, Feliciano Crespo Bello,
docente e xefe comarcal de Falanxe.



Lamentablemente, debido ao desempeño do seu cargo oficial, sufriu ataques, expedientes e acusacións gravísimas por parte do novo réxime franquista (sorprendente nunha persoa que era católica practicante, director do coro paqrroquial e que tiña na tertulia da farmacia ao párroco pontés), que o obrigaron a malvender a súa farmacia e a fuxir das Pontes coa súa familia en 1937, volvendo a Ortigueira, onde traballou como profesor na Academia Santa Marta dirixida polo presbïtero Jesús Márquez Cortiñas. Torres defendeu a figura de Lens, ofrecendo un dato definitorio: en 1941, en pleno apoxeo do réxime franquista, foi designado Secretario do concello de Valdoviño, posto imposible de desempeñar por unha persoa sobre a que o réxime tivese a mínima sospeita.

Tras algunha outra intervención finalizou o acto coa entrega dos premios de investigación Hume 2022Miguel Ledo Roca (1.º premio) e a Enrique Tort Vazquez (2.º premio). Todos os asistentes ao acto recibiron un exemplar da revista, impresa coa colaboración do concello e a deputación da Coruña.


------------------




mércores, 5 de xullo de 2023

BEA LUENGO: UNHA ARTISTA POLIFACÉTICA NAMORADA DO ORTEGAL. Autora do cartel do Festival Celta 2023






Bea Luengo
(Owîwaile) é artista, deseñadora gráfica-editorial e profesora. Nace en Madrid, traballa en Mañón e vive en Ortigueira unindo educación e arte. 
Graduada en Bellas Artes na UCM (Madrid, 2014), fixo unha estancia dun ano en Francia na École Superieure d'Art de Clermont Métropole (Clermont-Ferrand). Fixo o Máster de Fotografía e Proxectos Persoais en EFTI (Madrid, 2016) e o Máster do Profesorado na USC (Santiago de Compostela, 2023).


Ten participado en numerosas exposicións colectivas: “PhotoEspacioOculto”, Espacio Oculto Madrid (2014), “Librarte” (Burgos, 2018), “Hacia dónde mirar” (EFTI, 2016). Festivais PA-TA-TA (Granada, 2017), Feira do Livro de Fotografía de Lisboa (2017), FIEBRE, Dispara Xestión Cultural (A Estrada, 2017), Libros Mutantes, Feria del Libro de Madrid, París Photo, Arles, Biblioteca Nacional PHE “Mejores libros de fotografía del año” 2019, categoría nacional.


Foi finalista do premio “Landskrona Foto Dummy Award 2017”, Landskrona Foto Festival (Suecia) e gañadora do premio de publicación “Fotolibro < 40” (2018).


Publicou o libro Archivo Arqueológico de la Arquitectura Encontrada (ed. PHREE + CAM) presentado na librería “La Buena Vida” (Madrid, 2018), e  Atlas Ivlia (autoedición). E sobre todo, é a autora do cartaz do Festival Internacional do Mundo Celta de Ortigueira 2023.

Cartel do Festival
do Mundo Celta 2023,
obra de Bea Luengo


Con Bea falamos para coñecer mellor o seu xeito de      expresarse e comunicarse a través da arte.

Fotografía, cerámica, poesía... Eres muy creativa. ¿Con qué arte te quedarías?

Me encanta el que haya varios medios artísticos     relacionados y el hacer proyectos multidisciplinares,     porque me permite experimentar, contar más allá. Para     mí van unidas, sin separar un arte del otro, siendo algo     abierto que escoges su forma según lo que quieres     comunicar. Todo habla y según el mensaje, ayuda más     una materia u otra, o varias que van dialogando.


—¿Por qué escribes poesía?

Es liberadora. Me permite soltar y encontrar un     lenguaje más sutil, como una danza de palabras donde     fluyes y puedes conectar. 


—¿Qué mirada proyectas en tu fotografía? 

    La fotografía tiene algo mágico para mí y es que al     tiempo que escogemos un pequeño punto y creamos un mundo en una mirada no vista que se revela, parte de la realidad se queda impregnada y ha estado ahí físicamente, su luz. Fotografío para guardar esa magia sencilla que encuentras en lo pequeño del día a día y es extraordinario. Esa experiencia del momento, lo que siento e imagino, intento representarlo en la imagen. 

Son de sol,
creación de Bea Luengo



    —¿Cual es tu proceso de creación?

    Parto de procesos de mi vida, aprendo, me pregunto, siento, conversaciones y experiencias. De ahí me lleva a necesitar contarlo, comprenderlo de alguna manera, jugar descubriendo. El juego intuitivo. A veces he partido de querer pintar y disfrutar de mancharme con los colores, fluir con lo que va saliendo; o fotografío algo que me llama porque he imaginado algo. Después lo hago consciente. Miro qué símbolos han salido por azar, voy indagando en el proceso, experimentando y creando más allá. Esta parte me encanta. En esto soy muy científica, el arte y la ciencia para mí son lo mismo solo que en diferentes formas. Otras trabajo al revés. Imagino o se me ocurre algo a partir de lo que estoy viviendo que quiero contar de alguna manera y voy investigando con la forma de transmitirlo entre varios lenguajes. Soy de procesos creativos largos, de cocinar lento. 

Bea Luengo no Escolar
de San Claudio colocando
a súa exposición
(Foto: Luli Dopico)


    —¿Cómo transforma el arte tu vida?

    Me ayuda a vivir. Creo que todas las personas son artistas maravillosas y la creatividad nos enseña a resolver lo que viene más abierto y diverso. Para mí la función del arte es animar a todas las personas a compartir su mirada más personal, a vivir y ser como quieran libres con mucho amor y que todas aprendamos juntas viendo tantas maneras de vivir, que nos expandan.


    —¿Tienes alguna influencia de otros artistas?

Sí, totalmente. ¡Hay tantas! Las pintoras surrealistas me abrieron un mundo simbólico (Leonora Carrington, Ángeles Santos, Remedios Varo y Joan Miró), junto a Marc Chagall. También la ciencia, me inspiro mucho en cosas que leo de física, química o botánica. En fotografía nombraría a Masao Yamamoto, Rinko Kawauchi, Juanan Requena y Óscar Molina entre muchas personas. Por otro lado, Julie Desprairies como coreógrafa me ayudó a liberarme viendo su manera de entender la danza. Y en escritura Chantal Maillard y Maartje Wortel. ¡Igual podría hacer una lista enorme!


    —Háblanos del cartel del Festival do Mundo Celta. ¿En qué te inspiraste?

Me inspiré en cómo veo Ortigueira, el por qué me quedé en esta tierra de cuento. Al tiempo, es cierto que partí de símbolos que suelo utilizar en mis proyectos porque me fascinan y son importantes para mí. Las estrellas, constelaciones y árboles, junto a la sensación de hogar, son elementos y significados que están en todos mis proyectos de alguna manera desde siempre. En este caso, intenté llevarme este lenguaje y adaptarlo al festival, a lo que he vivido y compartido gracias a él. Encontrarle su propia forma y un mensaje íntimo personal.


----------------------------------------


TextoLuli Dopico

FotosLuli Dopico


(Unha versión máis breve desta entrevista foi publicada no semanario La Voz de Ortigueira o 9.06.2023)