NARCISO LUACES, UN HOME CHEO DE VIDA

Debuxo de Luís, fillo de Herminia e Narciso,
que conforma a portada do libro editado
en 2018 por Terras do Ortegal

Un 20 de xullo, ás 17:30, poderíamos pensar nunha tarde ateigada de luz e vida, mais desta vez estaba a nos agardar unha xornada vespertina onde unha nebulosidade invernal aseñorouse da fermosa paisaxe de Devesos, coma se unha raiola de luz tivera vergoña dunha intromisión extemporánea, ou un nada de medo a ferir a despedida dunha vida que sempre estivo chea, porque Narciso Luaces Pardo morreu vivo, a súa curiosidade infantil acompañouno até o derradeiro día con nós; o seu interese por coñecer, e dar coñecer todo aquilo que tivera algunha relación coa nosa historia, a máis achegada a nós e, xa que logo, a máis grande, foi o motor que sempre o mantivo vivo e expectante ó tempo que conseguiu que os seus miolos tiveran a capacidade dun rapaz que xamais deixou de ser. Os andeis da súa memoria ficaban en perfecto estado de revista, e botaba man dela cunha envexable eficacia.

En Meixido en agosto de 2018, diante do Museo,
no acto de presentación do libro «Homenaxe
a Narciso Luaces Pardo. O libro dos amigos».
De esq a dereita: Xosé Mª Torres, Vanesa Trevín,
Xosé María López, Narciso Luaces e Emilio Castro.

Lembro unha das derradeiras andainas con Narciso, todas elas frutíferas, ás claras, polos dominios de Freires na que teimou en ensinarme a casa (o que quedaba dela) que servira de sede ó vello concello de Freires, época da nosa historia pola cal eu tiña certa curiosidade; lembro tamén a súa advertencia de que xa non estaba en condicións de se mover axeitadamente por certos lugares pois as súas pernas dis que non lle respondían; e lembro, ó fin, coma eu ía tras el, coma me custaba seguirlle o paso e coma, vareando co que tiña a man, conseguiu que as vellas pedras daquela casa agromaran receosas para, unha vez apoiado nelas, escoitar dos seus beizos outra marabillosa historia do lugar: a necesidade que tiña de sacar á luz a vida dos nosos antigos era maior que os impedimentos físicos do seu corpo que loitaban, en baleiro, co rapaz que o noso amigo levaba agochado no seu interior.

Ensinando o museo aos nenos,
unha das súas paixóns

Narciso comprendeu que a mellor maneira de lle dar vida ás súas inquedanzas polo noso pasado, o mellor xeito de facelo máis achegado, até tocalo, e o modo máis idóneo de podelo compartir, incluso de poder abrirlle ós ollos a aqueles que non deran en pensar niso, era erguendo un museo etnográfico. Así foi, tan só co seu traballo e a axuda inestimable da súa dona Herminia Covelo naceu o Museo Etnográfico de Meixido. Os que alí nos achegamos, sempre adozados pola compaña de Narciso, e un recendo de forno do fogar que Herminia tiña sempre axeitado, eramos quen de nos mergullar nos tempos idos, os nosos devanceiros saíanos a saudar en tódolos recunchos, e todos sabiamos que, entre aquelas paredes, Narciso conseguira gardar as nosas raíces, aquelas que temos que ollar, porque delas aprendemos tamén a forxar o noso futuro. 

As ansias de Narciso, grande autodidacta, por compartir o que el puidera xuntar en obxectos, contos e lendas levouno tamén a facer incursións no mundo da narrativa. «O Carreiro. Memorias do tío Santos» é un libro no que deixou escrito todo o que puido escoitar do Tío Santos, amigo do seu pai, mais imaxino ó curioso rapaz Narciso preguntándolle todo o que se lle ocorrera e poñendo a orella para non perder fío dunha historia que sabía digna de gardar. E, coma non, «Traballo, oficios e crenzas populares dos nosos antergos», onde Narciso da renda solta á súa afección e converte cada páxina nun museo da nosa vida ateigado de explicacións dun home que o viviu ou que lle contaron, que para el viña sendo o esmo pois os contos vivíaos coma se estivera mergullado neles.

Foi, coma dicíamos ó comezo, unha tarde ateigada de tristura sen límites, mais preto de nós, un pouco ó norte de onde estabamos a nos despedir do noso amigo, unha estrela alumeaba para nos sinalar un punto de gozo: o fogar onde Narciso ergueu o seu gran pequeno museo, onde agocha grandes capítulos das nosas vidas, onde podemos atopar a razón de ser o que somos e coma chegamos até aquí, ou sexa, o noso alicerce, do que precisamos para seguir en pé; esa luz ten que seguir alumeando para que Narciso non morra dúas veces, iso é o peor que lle pode acontecer a un home e, dende logo, todos temos por certo que Narciso, amigo de todos, por todos e para todos, sen excepción algunha, sen fisura algunha, non sería merecedor desa aldraxe: se o Museo Etnográfico de Meixido desaparece acontecería un segundo, e máis definitivo, xa que logo máis doloroso adeus ó noso amigo.

E unha mágoa que fiquemos nas mans das Administracións Públicas, sempre inhumanas e cheas de números sectarios, mais a esperanza, xa sabemos, é o último que se perde, e pode que esa estrela tamén consiga alumear algunha mente xestora.

-----------------

Texto: Manel Bouzamayor

Fotografías: Álvaro F. Polo e libro «Homenaxe a Narciso Luaces Pardo. O libro dos amigos»