David Fojo Salgueiro, brillante xornalista, un futuro avogado truncado pola Guerra Civil

David Fojo Salgueiro en su imprenta

David Fojo Salgueiro, nacido o 7.06.1917, é o primoxénito do xoven matrimonio formado por Jesús Fojo Díaz (1896-1969) e Carmen Salgueiro Salgueiro (1900-1968), ambos naturais de San Adrián de Veiga. Os seus avós paternos eran David Fojo Díaz, dono da imprenta e fundador de La Voz de Ortigueira, e Serafina Díaz Lage, que serían o seus padriños de bautismo (os avós maternos xa faleceran). Un dos bisavós paternos era José Fojo Fernández.

O fogar ten 4 retoños máis: Jesús (militar de Aviación, héroi de guerra na Segunda Guerra Mundial no frente ruso, formando parte da División Azul e despois da Lexión Azul; alí recibirá unha Cruz de Ferro do Exército alemán), Leonisa, Manuel e Vicente.

Primeiro exemplar de La Voz de Ortigueira. Ano 1916.

É certamente abondoso o recoñecemento que se ten feito de David Fojo Salgueiro como empresario, editor e como xornalista -o último, o libro sobre o "Impacto da prensa local na configuración do tecido social e político. O caso de La Voz de Ortigueira”, editado en 2017 pola deputación da Coruña- pero pouco se ten escrito sobre o seu recorrido académico na universidade, estudiando Dereito durante dous cursos, un recorrido truncado pola guerra civil.

Estudiante na facultade de Dereito de Santiago

Segundo o seu expediente académico do Arquivo Histórico da universidade de Santiago (Legaxo 437, nº 8), David fai o bacharelato no instituto da Coruña, onde o finaliza no curso 33-34, se ben o título correspondente levaría a data do 21 de maio de 1935, emitido pola universidade do distrito, a de Santiago, como era habitual na época. 

Cabeceira do expediente académico do alumno
da facultade de Dereito David Fojo Salgueiro. AHS

En setembro de 1934 inicia as clases na facultade de Dereito compostelán, instalada no primeiro andar do edificio central da Universidade (de feito a praza que ten diante leva precisamente por nome "praza da Universidade”), un edificio do século XVII de estilo neoclásico, de imponentes columnas, hoxe sede da facultade de Xeografía e Historia. Alí tiñan asimesmo a súa sede o Rectorado, as oficinas da universidade, a facultade de Filosofía e Letras, e a de Ciencias; Farmacia e Medicina eran as únicas que tiñan edificios propios aparte. 

Expediente académico do alumno da facultade
de Dereito David Fojo Salgueiro. AHS

David acomete alí dous cursos académicos, o 34-35 e o 35-36, afrontando no primeiro ano as asignaturas de Dereito Romano, Historia Xeral do Dereito e Economía Política; no segundo ano, ademáis de aprobar con resolución as dúas asignaturas que lle quedaran pendentes do ano anterior, completa sen problemas en xuño as tres que compoñen o segundo curso: Dereito Civil, Dereito Canónico e Dereito Político. Voltaría a Ortigueira co curso limpo e disposto a continuar en setembro coa súa carreira de Dereito. Pero apenas un mes despois de rematar o curso, o 18 de xullo estalla a rebelión militar; as universidades cérranse, entre outras cousas porque a maioría dos seus alumnos varóns deben incorporarse a filas. 

Carreira militar

Por motivos que veñen relatados no libro do historiador cedeirés Xosé Manuel Suárez "O Alzamento do 36 no norte da provincia da Coruña”, David e o seu irmán Jesús deciden incorporarse a filas como voluntarios; a súa primeira acción de guerra ten lugar en Cedeira, cando o 26 de xullo, domingo, van a someter á vila ortegana onde se formara un Comité de Resistencia sontra a sublevación militar: 

"David Fojo é rápidamente ilustrado de como disparar un fusil e xunto con vinte voluntarios falanxistas máis, dirixidos por un garda civil de Ortigueira chamado Félix de Benito [véxase nota ao final]. Cando o vehículo chega a Cedeira, a tropa de Ferrol xa está tirando pasada a ponte sobre o río Condomiñas”

A súa carreira militar é algo coñecida: accede directamente, como universitario ao grao de Alférez Provisional (que tiña como requisito ter 18 anos cumpridos e ter rematado o bacharelato), seguramente tras pasar un breve tempo nalgunha das academias que a tal efecto se estableceron en varios lugares de España, o máis seguro é que fose na Coruña, onde coincidiron os dous irmáns Fojo co santiagués Xerardo Fernandez Albor. Daquí derivaría unha longa amizade entre David e o que sería Presidente da Xunta de Galicia que estaba baseada non en afinidades políticas -que tamén- senón en experiencias de xuventude. 
David máis tarde ascendería a Tenente Provisional, facendo unha carreira no Exército de máis de 11 anos; o seu periplo militar que o conduciría por diversos lugares de España e Marrocos, remata cando regresa a Ortigueira; aqui casa coa ortigueiresa María Bouza Cabarcos o 12 de novembro de 1947, en cerimonia oficiada por D. Jesús Márquez Cortiñas, á sazón ecónomo da parroquia de Santa Marta; Maruja, cos seus pais xa falecidos, elixiría como madriña da cerimonia á sua prima Purita Bouza Fernández.

A súa condición de ex-militar sempre a tivo a gala, e seguro que tivo grande satisfacción -se ben non sabemos se David tivo algo que ver- cando ao novo colexio de E.X.B de Ortigueira, inaugurado en 1973 se lle impuxo o nome de "Alférez Provisional” (hasta 2004, en que cambiaría polo de "José María Lage”, en honra dun mestre ortigueirés de principios de século) e que un pequeno monumento metálico, hoxe eliminado, presidira a rotonda que hai delante do antiguo Escolar.

Reflexión final

Porque decide matricularse en Dereito? Non o sabemos, pero algo podemos aventurar; por un lado a xa longa tradición na súa vila natal; por outro, o feito de ser fillo dun empresario, para quen ter coñecementos legais sempre sería de utilidade

Non sabemos que destino tería David como futuro avogado, nin tampouco a aplicación que fixo dos coñecementos adquiridos na facultade. Si podemos, con todo, aventurar, que o paso pola universidade lle proporcionaría unha sólida formación humanística, que el completaría despois, e que se notaría despois nos centos, tal vez miles, de artigos que publicaría no seu propio semanario, e no labor de apoio a escritores que editaron libros na sua imprenta e ao mecenado que realizou editando separatas gratuitas a non poucos colaboradores do semanario.

----

Nota.: Félix de Benito García. Madrileño, formárase na escola da Guardia Civil de Valdemoro, sendo destinado a Ortigueira. No verán do 36 chegaría a visitalo a súa irmá Rosario, funcionaria da Dirección Xeral de Seguridade, co seu fillo Justo de Benito, o que sería despois xuiz, onde os colleu a Guerra Civil. Segundo diversas lembranzas familiares, Félix de Benito contribuiu á salvación de varias persoas de índole republicana ou esquerdista na zona, acusación realmente grave naqueles momentos

-------------------------

Texto: Xosé María Torres