![]() |
O expediente iniciárase o 27 de febreiro dese ano por unha providencia da alcaldía, desempeñada por Rafael Girón Martínez (alcalde entre 2007 e 2015), en aplicación do Regulamento de Honras e Distincións vixente do concello.
Como resultado da proposta, o nomeamento fora acordado, por unanimidade, polo pleno da corporación ortigueiresa en sesión celebrada o 11 de marzo de 2015, que aprobaba o ditame da Comisión Informativa de Asuntos Xerais do concello no que propoñían designar a Xosé Carlos Breixo Rodríguez para tal posto en base aos seus méritos. Nese acordo indicábase que “deberá aceptar expresamente, ante a Alcaldía, nun acto público e nun prazo máximo de 15 días o devandito nomeamento, do que levantará a correspondente acta…”
![]() |
Carlos Breixo con Rafael Girón, no despacho da Alcaldia asinando a aceptación do posto |
Finalmente, o 4 de abril de 2015, sábado, ás 12.00 h asina no despacho da alcaldía a acta na que acepta o nomeamento, e pouco despois celebrábase no teatro de Beneficencia, o que foi designado como “Acto oficial de entrega do nomeamento de Cronista Oficial do concello de Ortigueira a Xosé Carlos Breixo Rodríguez”.
O acto contou, como é habitual nestes eventos protocolarios, coa participación dun encargado de louvar os méritos, neste caso do profesor Vicente Peña Saavedra, amigo persoal do novo Cronista, e natural como él da parroquia de San Claudio. O profesor Peña leu con brillante elocuencia unha extensa laudatio salientando detalles persoais do homenaxeado, así como os traballos que o novo Cronista publicara. Na súa resposta, Carlos Breixo describiu as características do posto de Cronista Oficial, lembrando aos seus predecesores no cargo, Federico Maciñeira e Pardo de Lama, Julio Dávila Díaz e Laureano Álvarez Martínez.
![]() |
Carlos Breixo lucindo xa a medalla de Cronista Oficial, entre o profesor Vicente Peña e o alcalde Rafael Girón, no acto celebrado no teatro de Beneficencia |
Entre o público que ateigaba a sala estaban os cronistas oficiais de Cedeira, Rafael Usero, e o de Viveiro, Carlos Nuevo Cal, así como outras persoas destacadas da cultura de Ortigueira como Narciso Luaces Pardo, fundador —coa súa muller Herminia Covelo— do Mueso Etnográfico de Meixido.
Características do posto de Cronista
O posto de Cronista Oficial presenta, entre outras, varias características:
- Será desempeñado a título gratuito, isto é, o designado non recibe remuneracion algunha do Concello.
- Conleva a obriga de emitir os informes que se lle requiran desde o Concello en relación coa Cultura, Patrimonio e a Historia do noso territorio.
- Conleva, asimismo, a obriga de tomar nota dos acontecementos culturais que se desenvolvan ao longo do tempo na zona para elaborar, se procede, unha memoria desas actividades.
O Cronista Oficial ten á sua disposicion un despacho habilitado nos locais da Biblioteca e Arquivo Municipal de Ortigueira.
Traballos publicados
Cumpridos 10 anos desde aquelas datas, Carlos Breixo segue contribuíndo ao coñecemento e estudo da Cultura e Patrimonio do concello, participando en charlas e conferencias relativas a diferentes ámbitos temáticos, e publicando traballos en revistas. Neste caso, cabe citar a súa participación na revista Terras do Ortegal, onde ten publicado varios traballos que reseñamos:
- Nº 1 (2014): “Don Federico Maciñeira e don Julio Dávila. Unha relación de amizade exemplar”. Páxs. 115- 158.
- Nº 3 (2016): “A xénese da vila de Santa Marta de Ortigueira e outros asuntos”. Páxs. 163-204.
- Nº 5 (2018): “Orixes da asistencia hospitalaria en Ortigueira. Peregrinos a San Andrés e Compostela”. Páxs. 51-78.
- Nº 7 (2020): “A presenza do apelido Rebollar nas terras de Ortigueira”. Páxs. 187-217.
Tamén colaborou no libro “Homenaxe a Narciso Luaces Pardo. O infatigable compromiso coa terra”, publicado por Terras do Ortegal en 2018 co capítulo titulado “Narciso Luaces Pardo, o home do seu tempo” (páxs. 53-89).
Ademáis diso ten participado en varios actos promovidos por Terras do Ortegal (como os de reivindación do paso do Camiño de Santiago polas nosas terras), así como en varios de presentación de diversos números da nosa revista en diferentes concellos da bisbarra.
![]() |
Carlos Breixo co pergamiño de nomeamento, entre o notario Federico Maciñeira Teijeiro e Rafael Usero, Cronista Oficial de Cedeira |
Por outro lado ten colaborado na revista Hume, de As Pontes, da que é o colaborador máis asiduo, con traballos sobre a historia desa localidade, pero nos que as referencias a Ortigueira e o Ortegal son constantes.
Como exemplo, referenciamos os trabalhos incluídos nas últimas dúas revistas:
- Revista Hume 17 (2025), en prensa:
"O partido xudicial de Santa Marta de Ortigueira e o concello das Pontes. Unha selección de apuntamentos históricos variados".
- Revista Hume 16 (2024):
"Documentando o Camiño Francés ao seu paso polos lugares de Cheiván e San Antonio da Pena Eiriz, pertencentes á parroquia de Santa María de Vilavella, na antiga xurisdición da Vila das Pontes de García Rodríguez, e a súa relación coa Graña de Goente, e coa de San Miguel de Mera en San Xoán de Ínsua".
Os restantes traballos de Breixo en Hume, Cátedra e Estudios Mindonienses, 16 en total, poden consultarse aquí.
Web do concello de Ortigueira
Na web do concello de Ortigueira, no apartado “A Nosa Historia” hai unha sección titulada “Cronista Oficial”, na que se enumeran algúns traballos, aos que se pode acceder de forma completa.
- 2024: Revista Hume historia nº 16. "Documentando o Camiño Francés".
- 2018. Revista Hume historia nº 11. "A importancia do territorio na antiga rede viaria".
- 2016. Revista Hume historia nº 9. "A vila das Pontes e algunhas parroquias da súa xurisdicción".
- 2015, "Unha revisión da viaxe de Ourense a Santo Andrés de Teixido". AELGA.
- 2006. "Estudos Mindonienses nº 22. "Apuntamentos históricos sobre a parroquia de Santa María da Pedra pertencente ao antigo arciprestado de Arrós".
- 2006. "Cátedra, revista eumesa de estudos nº 13. "Fundación do vínculo e morgado da casa de San Sadurniño".
- 2005. "Cátedra, revista Eumesa de estudos n º 12. "Un exemplo da mobilidade familiar nos séculos XV e XVI".
- "O Camiño Francés ao seu paso polo Ortegal"
Por último, felicitamos a Carlos por este décimo aniversario do seu nomeamento como Cronista Oficial de Ortigueira, animándoo a seguir traballando pola Cultura, o Patrimonio e a Historia da nosa comarca.
---------------------