Presentación do nº 15 da revista Hume nas Pontes. Éxito de asistencia para unha revista consolidada

Portada da nova revista Hume,
co farmacéutico ortigueirés
Marcial Lens á dereita

Acudir a As Pontes, á presentación dun novo número da revista Hume, neste caso o 15,  é xa un rito anual para Terras do Ortegal. Hai que lembrar que a idea da nosa revista naceu en 2013, e materializouse co nº 1 en 2014, tras acudir varias veces ás presentacións que facía Hume nas Pontes.

O evento tivo lugar o pasado 6 de xullo na Casa Dopeso, un dos auditorios, modernos e amplos, cos que conta a localidade pontesa, que practicamente se encheu coas máis de 170 persoas interesadas pola cultura e a historia, nas súas máis variadas formas, que conforman os artigos da revista.

Abreu o acto a nova concelleira de Cultura das Pontes, Lorena Tenreiro Blanco, e a continuación Manuel Souto, director da publicación e presidente de Hume, foi presentando aos diferentes autores, que tiveron alocucións de extension diversa.

Comezou Ángel Arcay, historiador betanceiro que presentou un traballo sobre “Mulleres espontáneas. Fraxilidade humana e cópula carnal nas comarcas do Eume e Ferrol (s. XVIII e XIX)”, que mereceu o Premio de Investigación Hume en 2021. O das mulleres espontáneas —mulleres solteiras que acudían a un notario para dar conta do seu embarazo para legalizar a súa situación e defender a súa honra— é unha figura apenas coñecida polo gran público, que con traballos como este vai camiño de ser ben comprendido. Arcay é o actual director do Museo das Mariñas e tamén novo director do Anuario Brigantino, editado polo concello de Betanzos, a revista de estudos locais decana de Galicia.

Equipo directivo de HUME, con Nieves Seijo,
segunda pola dereita, recén falecida,
e con Manuel Souto, no centro,
presidente da asociación

Javier Barcón, de indudable ascendencia ortegana polo seu apelido, pero veciño das Pontes, presentou o traballo “Intervencionismo e reforestación nos montes das Pontes”, que merecera o 2º premio da convocatoria de 2021, un traballo de moito interese para a comarca do ortegal, polas similitudes con que se fixo a reforestación no franquismo na nosa zona.

Un momento do acto

Unha das intervención máis seguidas foi a de Carlos Romero, que investigou a historia da súa familia nos tres últimos séculos co traballo “A casa de Benito de Marraxón de Arriba (As Pontes). A súa historia a través dos documentos”, que conseguiu, na súa longa intervencións, a base de anécdotas e descricións amenas concitar o interese do público, no que estaba presente un numeroso grupo de persoas das diversas ramas familiares descendentes da casa familiar.

Tamén interveu o noso compañeiro de Terras do Ortegal, Xosé María Torres, que se estreaba como autor na revista Hume cun traballo sobre “Marcial Lens Pita (1877-1951, farmacéutico e secretario municipal, figura chave nas Pontes do primeiro terzo do século XX”. Torres lembrou que coñecera a revista Hume hai máis de 10 anos, cando foi invitado por Carlos Breixo, actual Cronista Oficial de Ortigueira, a acompañalo en 2010 á presentación dun número da revista en que colaboraba. E así o fixo en varias ocasións, o que deu lugar, en boa medida, como se indica ao principio, ao nacemento de Terras do Ortegal. Carlos Breixo, de feito, é o colaborador máis asiduo de Hume, pois dos 15 números editados colaborou en case todos, excepto no actual e nalgún outro do pasado.

A farmacia de Marcial Lens,

segunda casa pola dereita. Entrada nas Pontes desde Vilalba, actual avenida de Galicia. Ano 1912

Volvendo a Torres, este indicou que Marcial Lens, nacido en Ortigueira en 1877, foi o primeiro boticario que houbo nas Pontes, onde estableceu a súa farmacia en 1904 na actual avenida de Galicia. Ata entón As Pontes carecía deste establecemento, fundamental para complementar a aisstencia sanitaria que facían os médicos da localidade, que apenas tiña 1.000 habitantes naquela altura, e 5.000 en todo o concello. Xa despois, en 1908, Julio Yllade estableceu outra farmacia na actual praza do Hospital, fundando unha saga familiar farmacéutica que chegou ata hoxe. Torres relatou que Marcial Lens acadou por oposición, en 1917, a praza de Secretario municipal do concello das Pontes, unha figura moi importante na época. Pero tivo tamén unha importancia social salientable como home de cultura, conferenciante, e sobre todo no ámbito da música, dirixindo coros e agrupacións musicais durante máis de tres décadas na localidade pontesa.

Profesores e alumnos da Academia Santa Marta, en Ortigueira (Ca. 1938).
Marcial Lens Pita no centro, de traxe cruzado,
ao lado de Jesús Márquez Cortiñas, director da Academia.
Á dereita, con gafas, Feliciano Crespo Bello,
docente e xefe comarcal de Falanxe.

Lamentablemente, debido ao desempeño do seu cargo oficial, sufriu ataques, expedientes e acusacións gravísimas por parte do novo réxime franquista (sorprendente nunha persoa que era católica practicante, director do coro paqrroquial e que tiña na tertulia da farmacia ao párroco pontés), que o obrigaron a malvender a súa farmacia e a fuxir das Pontes coa súa familia en 1937, volvendo a Ortigueira, onde traballou como profesor na Academia Santa Marta dirixida polo presbïtero Jesús Márquez Cortiñas. Torres defendeu a figura de Lens, ofrecendo un dato definitorio: en 1941, en pleno apoxeo do réxime franquista, foi designado Secretario do concello de Valdoviño, posto imposible de desempeñar por unha persoa sobre a que o réxime tivese a mínima sospeita.

Tras algunha outra intervención finalizou o acto coa entrega dos premios de investigación Hume 2022 a Miguel Ledo Roca (1.º premio) e a Enrique Tort Vazquez (2.º premio). Todos os asistentes ao acto recibiron un exemplar da revista, impresa coa colaboración do concello e a deputación da Coruña.

------------------