7º Obradoiro de fotografía documental de rúa do festival de Ortigueira, organizado por Galioart

Foto final do Obradoiro
co alcalde de Ortigueira Valentín Calvín

Este ano Galioart celebraba o 7º Obradoiro de fotografía documental de rúa. Foi un ano de moita afluencia ao festival e tamén ao Obradoiro, pois as prazas cubríronse antes que nunca. Parte da culpa tívoa o docente Jota Barros, que ademais de fotógrafo é un gran docente e comunicador, proba diso son o seu podcast «calle oscura» e a súa escola online «el club de fotografía callejera» entre outros, que xa levan un tempo funcionando.

Obxectivo do obradoiro

Jota e Jesús

Neste caso o Obradoiro tiña por obxectivo a realización dun fanzine colectivo, é dicir, a creación dunha secuencia de imaxes coas capturas polos distintos participantes que teña unha coherencia e mensaxe conxunto para levalos posteriormente á posta en páxina en formato de pequeno fotolibro. Galioart deixa certa liberdade aos docentes que van pasando polo Obradoiro de cara o plantexamento, sempre intentando que os obradoiros sexan interesantes para os que xa asistiron a anteriores edicións, deste xeito este ano había participantes que repetían e algún que tripitía.  

Ao igual que o ano pasado, a edificación do antigo matadoiro de Ortigueira estivo chea de vida e de fotografía durante 2 días e medio. Galioart sinala que este espazo é unha marabilla para este tipo de encontros, máis require unha limpeza exhaustiva, porque a súa situación e estado tamén ten contrapartidas.

Alicia

Jesús Giz, coordinador do Obradoiro, quere enviar unha serie de agradecementos a aqueles que colaboraron na realización e organización do Obradoiro, 

Ana

1 – Agradece a todos e cada un dos participantes a súa asistencia, confianza, tempo e boa predisposición, sen a participación deles non sería posible realizar o obradoiro. Agradece dobremente aos que repetían ou tripitían, é unha gratificación e un recoñecemento especial ver como a xente proba e repite. 

2 –Agradece aos case 60 participantes durante estas 7 edicións, así como aos docentes Alberte A. Pereira, Xulio Villarino, Tono Arias, Eutropio Rodríguez e Brais Lorenzo que foron fundamentais para chegar a este punto. Agradece ademais a asistencia de Brais Lorenzo que fixo un oco na súa apretada axenda de fotoperiodista para estar o 

Aurora

domingo en Galioart, momento que aproveitaron para presentar ante os asistentes o video multimedia realizado na edición de 2023 e que aínda non tiña saído á luz debidamente. Brais Lorenzo ten exposto o seu traballo Habitar o Baleiro no Museo do Pobo Galego de Compostela, xunto cos textos de Claudia Morán e Lucía Abarrategui e audios. A exposición estará aberta de martes a sabado de 16:00 a 20:00 e merece a pena ser vista.

Carlos Lobato

3- Agradece a todos os que desinteresadamente colaboran na difusión do obradoiro a través dos distintos medios, redes sociais, páxinas web e o máis importante de todos, o boca a boca. Así como aos medios de comunicación, o do festival de Ortigueira, La Voz de Ortigueira, Diario de Ferrol ou La Voz de Galicia por darlle difusión. Agradece tamén a todos aqueles que aupan e axudan para sacar enerxía de onde sexa posible para seguir adiante con esta actividade en futuras edicións do festival.

Carlos Suárez

4 – Agradece aos encargados de facilitarlles accesos e outras facilidades para o obradoiro, empatía comunicación, especialmente a Elisardo e Diego, pola axuda nestes días. 

Dani

5 – Agradece ao Alcalde de Ortigueira, Valentín Calvín, a súa asistencia e o tempo adicado a falar con eles no peche do obradoiro o domingo á tarde, onde lle explicaron o por qué e a importancia que para os fotógrafos ten este obradoiro, que activa, dende a formación de calidade e o traballo colectivo, unha área cultural distinta pero que bebe da musical neste festival e que ademais, é unha iniciativa que por duración, plantexamento e contido é única no territorio nacional. Agradecen a súa implicación para resolver unha cuestión de última hora que non quedou ben atada e era precisa para a impartición do obradoiro, agradece tamén á concelleira Isabel Rego por ser partícipe desa xestión. 

Jesús

6 – Agradece a Francisco Javier Martínez Prieto, párroco de Ortigueira, porque aínda emprega o seu proxector na realización do obradoiro. 

7 – Agradece ao docente Jota Barros, que xa participara como alumno no obradoiro de 2017, o seu entusiasmo, receptividade en todas as propostas que por parte de Galioart se lle ían facendo. Agradece a súa xenerosidade no obradoiro, compartindo e comunicando tan ben todo ese coñecemento que é froito do seu traballo diario. 

Jota

Juanma

8 – Agradece tamén a Jesús Caballero, fotógrafo e editor, que se achegou para servir de apoio na realización da edición de imaxes o domingo pola tarde. Jesús é a alma mater de «la muy terca», un marabilloso espazo na zona de Narahío, onde se imparten obradoiros de convivencia con grandes fotógrafos nacionais como Juanán Requena, Israel Ariño ou Estela de Castro. Jesús foi o editor na coruñesa Banco Editorial e ten un gran coñecemento da técnica fotográfica, tanto na toma como no tratamento posterior, tanto dixital coma químico. 

Marisa

9 –  E por último agradece a todos os que en Galioart, limpan, ordenan, manteñen o local e a asociación por AMOR AO ARTE, en especial a Diego Pérez Dopico e ás súas fillas Eire e Jara, así como á súa nai, Lupe ,que o acompañaron para deixar o espazo o mellor posible para recibir aos participantes. 

Próxima edición 2025

Mónica

Despois do falado co alcalde, agardan que na próxima edición do festival se poida mostrar algún resultado de forma impresa ou proxectada para chegar a un público o máis xeral posible, traspasando as barreiras do público fotográfico. Tamén anuncian que para o ano teñen intención de que a docente sexa muller pois de momento, a pesares de telo intentado, nunca veu unha muller a exercer esa labor docente no obradoiro.

Montse

Teñen previsto imprimir unha copia do libro para cada participante, o traballo en papel sempre loce máis e consideran que un traballo fotográfico non se peche até que está impreso, especialmente un fanzine. 

Podedes consultar información sobre o obradoiro na 

Noemí

páxina web onde hai un apartado específico para este taller ou no grupo de Facebook e instagram Galioart.

Achegase unha foto de cada un dos participantes no obradoiro, un total de 17, contando ao docente e ao propio coordinador.

Rosa

Sergio

Teresa

75 anos da colocación en Ortigueira da placa en homenaxe a Federico Maciñeira

 

A fachada principal da casa do concello de Ortigueira ostenta desde hai 75 anos unha placa coa efixie do que foi  persoeiro destacado da historia de Ortigueira, Federico Maciñeira e Pardo de Lama (1870-1943), que falecera cinco anos antes.

Maciñeira reuniu na súa figura varios méritos no ámbito da Ciencia; foi un dos pioneiros da arqueoloxía en Galicia, así como historiador, todo iso cunha notable formación autodidacta. Foi tamén político, desempeñando o posto de alcalde de Ortigueira en varias ocasións, e articulista (“publicista”, como se dicía na época) incansable na defensa dos intereses da comarca, e de forma especial da necesidade do ferrocarril e do progreso agrario e forestal da zona.

No ámbito social veu recoñecido o seu labor co nomeamento como primeiro Cronista Oficial de Ortigueira en 1894, apenas dous anos despois da aparición da importante obra Crónicas de Ortigueira, que publicou con apenas 22 anos; tamén foi nomeado Fillo Adoptivo de Ortigueira o 7 de decembro de 1928, distinción refrendada o 8 de novembro de 1948 por non existir —ou non conservarse— Libros de Actas da Corporación do ano 1928. O de fillo adoptivo está motivado, hai que lembralo, por ter nacido Maciñeira realmente no Porto do Barqueiro (Mañón) en 1870.

Fachada principal
da Casa do Concello de Ortigueira

O ano anterior da colocación da placa, en 1947, publicárase a súa magna obra Bares. Puerto hispánico de la primitiva navegación occidental, en edición de Fermín Bouza-Brey. Por todo iso, en 1948 promoveuse a realización dunha homenaxe, consistente na colocación dunha placa coa súa efixie e nome na fachada da casa do concello, un acto no que outra figura ilustre, Julio Dávila Díaz (que ostentaba a representación da Real Academia Galega), dictou unhas palabras de recoñecemento sobre o que foi grande amigo seu, intervindo tamén o alcalde, Benito Martínez Sanjurjo.

Colocación da placa en 1948

A placa contén unha efixie en bronce do ilustre ortigueirés, así como unha cartela cunha lenda que serve de testemuña. Descoñecemos a persoa ou empresa que elaborou o trabalho.

O acto tivo lugar o 26 de setembro de 1948, domingo. Curiosamente a data que figura na placa é a do “29 de julio de 1948”, isto é o día da festividade de Santa Marta, patroa de Ortigueira, signo de que debeu existir algún problema que impediu colocar a placa ou celebrar o acto público nesa data, pois como dixemos, a homenaxe real tivo lugar dous meses despois, como se recolle na prensa da época:

Detalle da cartela da base da placa
co texto e suposta data de colocación
confeccionado en metal

El Ideal Gallego, 28.09.1948

El día 26 del corriente ha tenido lugar en esta villa el acto de descubrimiento, en la fachada de la casa Consistorial, de una placa con el busto en bronce del que fue gran arqueólogo, historiador, publicista y propulsor del progreso agrícola, forestal y pecuario, don Federico Maciñeira y Pardo de lama.

Al acto ha concurrido todo el pueblo en masa y distinguidas personalidades, estando a cargo del académico don Julio Dávila Dïaz el discurso de entrega al Ayuntamiento, al que contestó en nombre de la corporación municipal y del pueblo, el señor alcalde don Benito Martínez Sanjurjo.

Dávila ostentó la representación de la Real Academia Gallega.

 

La Voz de Galicia, pola súa parte, daba conta tamén da homenaxe, calificándoa de forma crítica “de acto de alcance local” do que apenas tiveran noticia, polo que non o difundiran previamente, algo que lamentaban, pois Maciñeira fora durante 40 anos colaborador do periódico. Dous días despois, publicaban un escrito de Manuel Casariego [Bares-Rey], membro da Comisión que organizara a homenaxe, no que saía ao paso da nota anterior, indicando que desde a comisión organizadora enviaran invitacións a diversas entidades como a Real Academia Galega e a Deputación Provincial da Coruña.

Outros recoñecementos e homenaxes

Premio do Patronato de San Andrés de Teixido

Anos despois, en novembro de 1976, o patronato de San Andrés de Teixido, do que formaba parte o ortigueirés Laureano Álvarez Martínez (Cronista de Ortigueira entre 1979 e 1991) e o cedeirés Rafael Usero (actual Cronista de Cedeira), convocaba en novembro o Premio Federico Maciñeira para un texto —en galego ou castelán— publicado durante o ano ou inédito, dotado con 75.000 pts., cun accésit de 25.000 pts. O premio seríalle concedido á poeta ferrolá Xoana Torres. O xurado, presidido polo presidente do Patronato e da deputación provincial, concedeu o accésit a Antonio Rodríguez Rodríguez, de Madrid. Os textos premiados non serían publicados ata 40 anos despois:

–      Xohana Torres. Teixido. San Andrés de Lonxe. Mitos e ritos. Deputación da Coruña, 2017

–      Antonio Rodríguez Rodríguez. Viaje a A Capelada y su Santuario de San Andrés de Teixido. Garañón editora en 2017  e 2018 respectivamente

Ano Federico Maciñeira de Ortigueira Literaria Dixital

En 2013, o colectivo Ortigueira Literaria Dixital coa colaboración do concello ortigueirés realizou ao longo dese ano varias actividades centradas na figura do ilustre historiador. Como resultado do mesmo, en 2014 editouse o libro Federico naciñeira. Textos escogidos y estudios sobre su obra, cun total de 279 páxinas.

 

Nota: agradecemos a María José Vilasánchez, directora da Biblioteca e Arquivo Municipal de Ortigueira as informacións facilitadas.

------------

Texto e fotos: Xosé María Torres.

VISITA en CEDEIRA ao CASTRO DO SARRIDAL, CON SORPRESA INCLUÍDA

Emilio Ramil, director
da intervención arqueolóxica,
explicando os achados do castro

O sábado, 22 de xuño, foi o día escollido para que un grupo de amigos de Terras do Ortegal nos achegaramos a Cedeira. Despois de varios días desapracibles nos que a teimosa chuvia parecía xa decidida a pasar o verán con nós, deunos un acougo de complicidade para que puideramos gozar dun magnífico día, en particular da península do Sarridal, proa dabondo internada na ría e, xa que logo, protectora e xerme dun lugar que, andando o tempo, haberíase de coñecer coma Cedeira.

Nese lugar, o concello de Cedeira apoiou a escavación dun castro, sen ambaxes, e hoxe estamos a recoller os resultados desta aposta. O arqueólogo cariñés, Emilio Ramil, director da escavación, contounos de primeira man, e polo miúdo, o alí atopado así como os traballos que aínda quedan por facer. Á vista de todos xa temos unha sauna e unha forxa que non son senón os verdadeiros indicadores do nivel do poboado que alí había e da relación que tiña coa súa contorna pois o chan de lousa, inexistente naquela zona, proviña nin máis nin menos que das terras de Ortigueira. Como era a vida naqueles tempos, como se construía e coma funcionaba a sauna foron temas debullados por Emilio para a nosa comprensión e coñecemento. Grazas a xente coma Emilio, a época ancestral, a máis remota, xa está máis preto de nós.

A sauna tipo Pedra Formosa
atopada no Sarridal

Cando dábamos, moi a noso pesar, por rematada a mañá, xorde a primeira sorpresa cando o profesor Rafael López Loureiro Calel, alí presente, ofreceuse para nos acompañar ata a mesma punta do Sarridal. Coñecedores da filantropía deste home e das súas gañas de falar, a cousa prometía, e así foi que xa no mesmo extremo da punta, mentres ollábamos o faro, onde unhas cabras de mirada apracible e o solaz coma único traballo tamén ollaban cara a nós dun xeito indiferente e asumido, comezou a soar a voz, sempre clara, con énfase e inconfundible de Calel quen sabe facer das anécdotas os verdadeiros piares do coñecemento. 

Vista xeral do castro

No Palacete de Cedeira,
Jose de Vigo,
concelleiro de Cultura
explicando
o contido da exposición
 

Por el soubemos que os corsarios ingleses (ladróns con apoio da coroa) fixeron algunha incursión por estas terras, coma ocorreu en 1748 cando un deses barcos enfilou cara a Cedeira sen máis peros que unhas pedradas inocentes que uns homes lles lanzaban desde esta posición na que nos atopábamos. Os ingleses desembarcaron e achegáronse ata a mesma capela de San Antonio de onde escolleron e levaron o que máis oportuno lles pareceu. O máis interesante desta pequena razzia é que foi o xerme do que hoxe coñecemos polo castelo da Concepción, unha importante mellora nas defensas de Cedeira, que se ergueu en pouco tempo grazas ó uso das pedras que formaban parte do castro para a súa construción. Todo una reciclaxe da época. Aproveitou tamén para nos contar un adianto sobor dun barco correo que encaiou nunha zona próxima do cal dixo estar amoreando documentación para expoñelo nunha publicación. Agardamos.

Visita á colección arqueolóxica de Rafael Usero

Mais a cousa non remataba tampouco aquí, para a nosa delicia, José Antonio Rodríguez Arribe, concelleiro de Cultura de Cedeira e coñecido por todos como Jose de Vigo, ofreceuse, tamén co altruísmo e don de xentes que o caracterizan, a nos abrir o Palacete de exposicións que o concello ten na avenida de Castelao para gozar dunha xoia alí contida: parte das pezas amoreadas polo Cronista Oficial, Rafael Usero, ó longo da súa vida.

As pedras con inscricións alí expostas, as partes de retablos dalgunha igrexa coma é o caso da de San Román de Montoxo, restos de cerámica gardados coma se foran ouro (para Usero son máis que iso), móbeis hoxe impensables recollidos de casas antigas de particulares antes de que a picaraña fixera a súa labor dan unha pequena idea do inxente traballo feito por Usero, coma unha formiga, pouco a pouco, mais dun xeito decidido e sabendo o que facía polo amor á nosa historia.

Foto final do grupo

Fálase sempre de homenaxes, dunha boa maneira de agradecer a alguén a súa labor a prol dunha causa determinada e amoreando méritos por iso, mais na maior parte das ocasións lévanse a cabo cando o homenaxeado xa non pode gozar do recoñecemento, aínda que o puidera facer dun xeito humilde, coma soe acontecer con xente desta calidade, tan só, quizais, pode amosar un chisco de orgullo porque sexa consciente de que a súa dedicación conta algo para o proveito dos demais. Usero é un deles, meréceo e aínda estamos a tempo.d

Rematou a mañá e resultou máis prolífica do esperado: bos intervenientes, bos anfitrións e boa compaña; boas razóns.

-------------

Texto: Manel Bouzamayor.

Fotos: Germán Alonso