Recorrido polo Camiño dos Arrieiros en Mañón. A actuación de SEITURA-22, exemplo a seguir

Vista de grupo na Garita de Maeda

A principios de ano dábamos conta da iniciativa que está levando a cabo SEITURA-22 (entidade que xestiona o programa europeo Leader nas comarcas de Ferrol, Eume e Ortegal) para poñer en valor e recuperar o uso do Camiño do Arrieiros, que transcorre entre As Pontes e o Porto de Bares.

Desde aquela, e pese ás restriccións brigadas pola pandemia de COVID-19, a inciativa segue en marcha coa participación de diferentes entidades, entre elas a asociación Terras do Ortegal.

O pasado martes, 21 de xullo, fíxose o terceiro recorrido de identificación e marcaxe con GPS da ruta entre a Cruz do Monteirón, en Mogor, nas aforas do Barqueiro, e o Porto de Bares. En semanas anteriores fíxose un seguimento e identificación do Camiño entre a vila das Pontes, o alto da serra Faladora, no Caxado, pasando polas parroquias do Freixo, As Grañas, Mañón, Couzadoiro e Loiba, feita en 2 recorridos e días diferentes. Participamos 14 persoas

Muiño rehabilitado polo pintor
Secundino Rivera, e hoxe habitado
polos seus familiares

que fixemos o recorrido, pero non a pé, senón en vehículos 4 x 4, necesarios para acceder a determinadas zonas agrestes e cunha orografía complicada.

Recorrido efectuado

Vista de conxunto da igrexa
de Santa María de Mogor, no Barqueiro vello

Tras pasar polo muiño recontruído polo pintor do Barqueiro Secundino Rivera (1932-2003), habitado hoxe pola súa filla (véxase Puente, Hixinio: "Secundino Rivera, o pintor do Barqueiro", Terras do Ortegal nº 2, ano 2015), seguimos pola praza do Mesón, onde está hoxe a casa consistorial de Mañón, a igrexa de Santa María de Mogor, e outros lugares de interese, como o edificio da Obra Pía de Mogor durante séculos escola de primaria (véxase Puente, Hixinio: "Francisco López Estrada, fundador da Obra Pía de Mogor", Terras do Ortegal nº 5, ano 2018), e hoxe centro social, ou o rehabilitado muíño dos Turrós.

Parte do equipo foi facendo a pe algún tramo, como o que pasa ao lado do colexio CEIP Francisco López Estrada, do Barqueiro. Despois seguimos polo monte Cañoles, onde está a mina de cuarzo Sonia -xestionada pola empresa Cuarzos Industriales, S.A- unha imponente e dificultosa subida aínda para os potentes todoterreos que nos levaban.

Tras cruzar polo Chao das Caldeiras, conseguimos, non ser esforzo e a traveso dun cortalumes recentemente desbrozado, chegar ao alto onde está a Garita de Maeda, en excelente estado de conservación grazas aos esforzos do concello de Mañón. Alí o equipo fixo unha parada e unha das fotos do grupo.

No Barqueiro, unha paradiña
para mirar un cruceiro

Baixamos despois á Vila de Bares, para facer unha breve visita aos restos da Base Americana da punta da Estaca, recentemente adquirida ao ministerio de Defensa polo concello de Mañón, e pendente de rehabilitar. Non hai aínda un proxecto, pero a idea que se contempla é o de facer un albergue con destino, entre outros, aos numerosos especialistas e afeccionados dedicados á observación das aves (de feito xa hai un observatorio alí ao lado).

Muiño dos Turrós, no Barqueiro,
e ben rehabilitado

Chegada ao Porto de Bares
Finalmente, pasando cerca da antigua estación semafórica -hoxe hotel Semáforo- seguimos ata o mesmo Porto de Bares, chegando ao Coído por unha baixada espectacular -e pouco recomendada para espíritos medoñentos- pasando cerca das rocas da Muller Mariña. Alí procedemos a finalizar o recorrido de identificación e a tomar un refrixerio. 

Alí tivemos a sorte de atoparnos ao historiador do Barqueiro, Hixinio Puente, cronista oficioso de Mañón (para cando Cronista Oficial de verdade?), e que se acercara a Bares nunha constante patrullaxe polo territorio que estuda e ama. Este investigador, co que mantivemos unha animada conversa, ilustrounos con algúns detalles históricos de varios puntos do recorrido. Hixinio, colaborador habitual da revista Terras do Ortegal, xa presentara no número 4 (2017) da revista, dedicada a Mañón un artigo titulado “Ataques ao Porto de Bares”, e no número 7 (2020) que está a punto de saír presenta outro titulado “Garitas ou fachos na ribeira mar de Galicia”.

Outra vista da Garita de Maeda

Hai que agradecer a participación e implicación do concello de Mañón neste último recorrido, coa presenza de Alfredo, tennete de Alcalde, a quen acompañaba Mario, que puxeron a disposición do equipo 2 vehículos 4 x 4, indispensables para poder seguir o Camiño. Similar aplauso hai que facer a Cultureume, presente con outro 4 x 4 ecoa asistencia de 3 participantes que ían tomando nota do percorrido.

Chegando á Vila de Bares
polo sendeiro tradicional

Resume da iniciativa

Vista do observatorio de aves e dos muíños
de auga da punta da Estaca

Esta actuación foi emprendida por hai 2 anos por SEITURA22, que contratou á empresa de consultoría cultural CULTUREUME para facer un estudo básico, busca de documentos e constitución dunha base de datos fotográfica e documental sobre o patrimonio material e inmaterial deste Camiño ancestral. Finalizada a mesma, e a título persoal, os membros de CULTUREUME seguen colaborando nesta iniciativa de forma altruísta.

No Chao da Caldeira, preparándonos
para subir polo cortalumes
cara á Garita de Maeda

Ademáis destas entidades, forman parte do proxecto como colaboradoras as entidades seguintes: Asociación de Veciños e Veciñas de Couzadoiro, Comunidade de Montes das Grañas, Comunidade de Montes de Loiba, Nordés, Terras do Ortegal, e os concellos de Mañón, Ortigueira e As Pontes, así como outras empresas e persoas a título particular.

Desde Terras do Ortegal queremos felicitar a SEITURA22 e a Anxo Zas, xerente da entidade, por esta iniciativa feita de modo participativo, coa presenza da base social da bisbarra, modelo que nos gustaría fose seguido por outras iniciativas que se están xestando na zona como o proxecto de Xeoparque de Cabo Ortegal, restrinxido na actualidade só a administracións públicas.

Obxectivo

Na base americana, parte do grupo
mirando o mar da Estaca

O traballo desenvolto ten como obxectivo presentar a candidatura do Camiño dos Arrieiros, entre As Pontes e Bares (Mañón) para o programa de Caminos Naturales do ministerio de Agricultura, programa con dotación económica para realizar as obras de acondicionamento, sinalización e difusión da ruta.
Está prevista enviar este mesmo ano a proposta básica, que se tería de completar posteriormente.
Agardamos que este proxecto liderado por SEITURA-22, que parece contar co apoio tácito da deputación provincial da Coruña, chegue a bo porto. Así sexa!

----------------
Texto: Xosé Mª Torres
Fotos: Xosé Mª López, Ana del Valle e Xosé Mª Torres